Prens

Başka birisinin güçlenmesine neden olan biri, kendi sonunu hazırlar.

Erdem zalimlere karşı
Silahlanacak ve bu savaş kısa sürecek
Çünkü eski yiğitlik
Ölmemiştir henüz İtalyanların yüreğinde

Dediğim gibi, nasıl ki Musa’nın erdemini tanımak için İsrail halkının Mısırlıların kölesi olması, nasıl ki Keyhüsrev’in gönül yüceliğinin ortaya çıkması için Perslerin Medler’ce zulmedilmesi ve nihayetinde Teseus’un değerini anlamak için Atinalıların bir türlü birlik olamamaları gerekliyse aynı şekilde bu günlerde de bir dehanın parlayabilmesi için İtalya’nın vardığını gördüğümüz sonunun getirilmesi, Yahudilerden daha köle, Atinalılardan daha bölünmüş olması, lidersiz, kurumsuz kalması, yenilmiş, parçalanmış, ayaklar altına alınmış ve her türlü felaketle dolması gerekiyordu.

İki farklı davranışın aynı sonucu doğurmasının ve benzer iki davranışın sonuçlarının birbirine zıt olması da budur. Yine bu yüzdendir ki iyi olan şey her zaman iyi değildir. Şu halde, örneğin bir hükümdar temkinli ve sabırlı olarak mı hükmediyor? Eğer gidişat ve zamanın şartları bu hükmediş biçiminin iyi olacağı gibiyse başaracaktır; ama tam tersine eğer koşullar ve zaman değiştiği halde bu hükümdar tuttuğu yolu değiştirmiyorsa düşecektir.

Zekâlar üç türlü olduğu gibi bilmek de üç türlüdür: Kendiliğinden anlayanlar, başkalarının göstermesiyle anlayanlar ve nihayet ne kendiliğinden ne de başkaları sayesinde anlayanlar.

Prensler, özellikle de yeni prensler, ilk baştan itibaren güvendikleri insanlara nazaran prensliklerinin başında kuşkulandıkları insanlardan daha fazla yardım görmüştür. Pandolfo Petrucci ve Siena Lord’u, devletlerini ilk önce güvenmedikleri insanların yardımıyla ve onları tercih ederek yönetmişlerdir. Ancak bu nokta üzerine genel bir kuralı atlamak imkânsızdır. Çünkü koşullar değişkenlik göstermektedir. Sadece diyeceğim hükümdarlığın başında düşman olarak görünen bu tür insanlar yardıma gereksinim duyduklarında prens onlara yarar sağlarsa onları kolayca elinde tutar. Onun işlerini ihmal etmeyi sürdürenlerden çok, onlara hizmet eder.

Kuşkusuz ki, prensler büyük zorlukları ve aksilikleri yendikleri zaman büyürler. Bu nedenle, şans, ün kazanmaya soydan gelme bir prensten daha çok ihtiyacı olan yeni bir prensin büyümesini istediğinde, prensin önüne düşmanlar çıkarır ki onların üstesinden gelmek için bir fırsatını bulsun. Sonunda onların haklarından gelerek yarar sağlayabilir ve merdivenleri onlar sayesinde tırmanabilir. Bu sebeple bilge bir prens, becerikli bir biçimde düşmanlık çıkartıp sonra onları düzeltip büyüklüğünü arttırması gerektiği fikrine sahiptir.

Birincisi insanlara diğeri hayvanlara özgüdür. Ancak ilk yöntem genelde etkisiz olduğundan ikinci yönteme başvurma ihtiyacı duyulur. Bu nedenle bir prens, bu iki yönteminde nasıl kullanılması gerektiğini bilmek zorundadır. Bu konu eski yazarlar tarafından Achilles ve diğerlerinin pek çocuğunu eğitilmek üzere Sentor Chiron’a (Mitolojide geçen yarı at yarı insan olan bir varlık) emanet edilmesi hikâyesinde üstü kapalı biçimde anlatılır. Eğitmen olarak yarı insan, yarı at bir varlığın görevlendirilmesinin sadece bir anlamı vardır: prensin her iki doğasını da nasıl kullanacağını öğrenmesinin gerekliliğidir. Çünkü biri olmadan bir diğeri güçlü kalamaz.

Hiçbir şey kendi öz gücüne dayanmayan bir iktidar şöhreti kadar zayıf istikrarsız değildir.”

Böylesine sağlam bir kente sahip ve kendisinden nefret edilmeyen bir prens saldırıya uğramaz. Ona saldırmaya kalkışan, utanç içinde kalacaktır. İnsan işleri çok farklılık gösterdiğinden hiçbir şey yapmaksızın bir sene süresince orduyu bu kentin çevresine dikmek imkânsızdır. Vatandaşlar sahip oldukları kentin dışında yanarken görünce sabırlarını, kontrollerini ve prense olan sadakatlerini kaybetmeyecekler midir?